Sự tích cây nêu ngày Tết (Phong tục Việt Nam)
Truyện sự tích cây nêu ngày Tết
Sự tích cây nêu ngày Tết là câu chuyện giải thích phong tục cắm cây nêu trong những ngày Tết của dân tộc Việt Nam với mục đích xua đuổi ma quỷ quấy nhiễu.
Ngày xưa Quỷ làm chủ cả trái đất, người phải ở nhờ đất của Quỷ. Người phải đến xin làm ruộng cho Quỷ. Còn Quỷ vốn tham lam nên thường đặt ra những luật lệ khắt khe ác nghiệt.
Năm ấy, lúa do người trồng rất tốt. Quỷ muốn chiếm hết thóc nên ra lệnh: Quỷ ăn ngọn, cho người gốc. Thế là người làm lụng quần quật cả năm mà đến mùa chỉ được gốc rạ.
Người đói khổ quá, khấn Bụt, Bụt hiện lên bảo:
– Sang năm con hãy trồng khoai.
Người hiểu ý Bụt, làm theo. Đến mùa, Người cắt ngọn khoai nộp cho Quỷ, còn bao nhiêu củ, Người bới lên ăn cả.
Quỷ tức lắm, lại ra lệnh: Quỷ ăn cả ngọn lẫn gốc. Người lại khấn Bụt lên, và Bụt dặn:
– Con hãy trồng ngô.
Đến mùa ấy, Người cứ ung dung đem nộp ngọn và gốc cho Quỷ, còn bao nhiêu bắp ngô Người hưởng hết.
Quỷ hai lần mắc mưu, căm giận lắm, bèn đòi ruộng đất về, không cho Người trồng nữa. Người lại khấn Bụt và Bụt dặn:
– Con hãy tậu lấy một miếng đất đủ trồng một cây tre. Nhưng phải nhớ giao hẹn với Quỷ, bóng tre ngả đến đâu thì đất đấy thuộc về con.
Người nghe lời Bụt dặn, đến nhà Quỷ mua đất và trả giá rất cao. Người đem tre trồng trên miếng đất mới tậu. Bụt lại cho chiếc áo để vắt trên ngọn tre. Bóng tre lan đến đâu là đất của người tới đó. Người cứ theo bóng tre mà làm ăn, lấn dần đất của Quỷ. Cuối cùng, Người đuổi được Quỷ ra tận ngoài biển.
Từ đấy, đời sống của Người ấm no hẳn lên. Quỷ tiếc của, cứ đòi vào cướp lại đất đã bán cho Người. Người khấn Bụt, Bụt hiện lên bảo:
– Con cứ lấy cung mà bắn, lây vôi bột mà rắc, giã tỏi trộn nước mà phun, lấy lá dứa có gai nhọn mà vụt, thì Quỷ có hung hăng đến mấy cũng phải bỏ chạy.
Người làm theo. Quả nhiên Quỷ và thú dữ chạy tan tác, Quỷ xin mỗi năm được vào thăm mộ tổ tiên vài ngày…
Do đó mà dân ta có tục lệ trồng cây nêu ngày Tết. Cây nêu là cây tre cắm giữa sân. Trên ngọn cây nêu có treo chuông khánh leng leng nhắc Quỷ đây là đất của Người…
Cây nêu là cây gì?
Cây nêu là một cây tre được cắm xuống đất, bên trên có treo nhiều vật có tính chất biểu tượng nhằm mục đích xua đuổi ma quỷ tùy theo quan niệm và phong tục của từng địa phương và từng dân tộc, được dựng lên trong mỗi dịp tết Nguyên đán.
Cách làm cây nêu ngày Tết
Mỗi địa phương, mỗi dân tộc có một cách làm cây nêu ngày Tết khác nhau, nhưng phổ biến nhất và dân gian vẫn là sử dụng thân cây tre cao, có treo các vật linh thiêng để trang trí: chuông khánh, cờ, đèn lồng, v.v… Một số nơi buộc rơm xung quanh thành các búi, mỗi búi rơm cách nhau khoảng 30cm, trên các búi rơm được cắm cờ và các đồ trang trí.
Ngày nay, vào mỗi dịp Tết Nguyên đán, cây nêu vẫn được người dân dựng lên, nhưng cùng với sự phát triển của xã hội, ý nghĩa và tính chất của cây nêu ngày Tết có phần phai nhạt hơn. Các cây nêu điện tử với được làm từ những cọc sắt, tay sắt, đèn led nhấp nháy mọc lên khắp các đường làng ngõ xóm đã vô tình làm mất dần đi tính chất dân gian vốn có của nó. Những cây này mang tính chất trang trí nhiều hơn là ý nghĩa tâm linh.